Oerle-Zuid, eerste fase Zilverackers

4.12 Watertoets

Algemeen

In stedelijke gebieden biedt het watersysteem kansen voor een opwaardering van het leefmilieu. De aan stedelijk water gekoppelde ecologische, landschappelijke en recreatieve waarden kunnen worden gezien als basis voor een hoogwaardig woon- en leefklimaat binnen de bebouwde kom. Het watersysteem kan bovendien, samen met een groen netwerk van stadsparken en natuurterreinen, de ecologische verbinding tussen stad en ommeland vormen. Aandacht voor het water in de bebouwde omgeving werkt bovendien positief uit voor het regionale watersysteem, bijvoorbeeld waar het gaat om waterkwaliteit, verdroging, retentie en watergebruik. Door specifieke aandacht te geven aan duurzaam waterbeheer in de bebouwde omgeving wordt, conform de Vierde nota waterhuishouding van het Rijk, het belang van de watersysteembenadering benadrukt.

Watertoets

De Watertoets is een procesinstrument dat ruimtelijke plannen toetst op de mate waarin zij rekening houden met het beleid om water in Nederland meer ruimte geven. De Watertoets is sinds 1 november 2003 verplicht bij onder andere het opstellen van bestemmingsplannen. Bij de Watertoets gaat het om vroegtijdig informeren, adviseren, afwegen en uiteindelijk beoordelen van waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen en besluiten, zo ook in het bestemmingsplan Oerle-Zuid.

Proces

In het kader van het proces van de Watertoets is het waterschap De Dommel betrokken bij de planvorming van heel Zilverackers. Daarnaast heeft in het kader van het vooroverleg eveneens afstemming plaatsgevonden over voorliggend bestemmingsplan met het Waterschap. Het Waterschap heeft hierbij aangegeven in te kunnen stemmen met het bestemmingsplan.

Doel waterparagraaf en ambities Zilverackers

In het kader van de Watertoets is onderhavige waterparagraaf opgesteld. De Watertoets en de waterparagraaf hebben als doel een goede verankering van de wateraspecten in het bestemmingsplan. De waterparagraaf is gebaseerd op de inrichting van het gebied (Masterplan Veldhoven-West) en randvoorwaarden/wensen van de initiatiefnemer (gemeente Veldhoven) en waterbeheerder (waterschap De Dommel). Het watersysteem voor heel Zilverackers is in een Structuurvisie water nader uitgewerkt. Daarnaast heeft specifiek voor Oerle-Zuid een nadere uitwerking van het watersysteem opgesteld in de vorm van een waterhuishoudkundig plan. Dit waterhuishoudkundig plan is als bijlage 5 bijgevoegd.

De waterparagraaf heeft als doel een verankering van de aspecten van een duurzaam stedelijk waterbeheer in Zilverackers. Duurzaam waterbeheer houdt in dat de realisatie van Zilverackers geen (water)problemen zal veroorzaken op andere plaatsen, in andere tijden en in andere compartimenten.

Huidige situatie

De bodem in Oerle-Zuid bestaat uit zandig materiaal. Het gebied wordt daarnaast gekenmerkt door lage grondwaterstanden. Op basis van de huidige bodemkundig/hydrologische gesteldheid is ingeschat dat de mogelijkheden voor infiltratie goed zijn.

Ambities

De volgende ambities worden in Oerle-Zuid nagestreefd:

• scheiden schone en vuile waterstromen;
• gescheiden houden schone en vuile waterstromen;
• schoon hemelwater wordt zoveel mogelijk centraal geïnfiltreerd in de bodem, als dit niet mogelijk is wordt het hemelwater centraal geretendeerd en waar mogelijk afgevoerd naar oppervlaktewater;
• hydrologisch neutraal bouwen;
• aansluiten bij natuurlijk (grond)watersysteem;
• water zoveel mogelijk bovengronds houden.

Scheiden schone en vuile waterstromen

Het schone hemelwater wordt bij de bron gescheiden van het vuile water van de huisaansluitingen. Het vuile water wordt aangesloten op een gemaal. Vanuit dit gemaal wordt het vuile water via een persleiding aangesloten op het noordelijk stamriool ter plaatse van de Heerbaan. Via het stamriool wordt het vuile water afgevoerd naar de zuivering. In de Structuurvisie Water Veldhoven-west wordt ingegaan op de afwatering van het vuile water.

Hemelwater zoveel mogelijk bovengronds houden

In Oerle-Zuid wordt een watersysteem gerealiseerd dat zowel bijdraagt aan beleving als robuust is en wateroverlast voorkomt. Het watersysteem draagt bij aan de beleving doordat het water zoveel mogelijk bovengronds, via goten, getransporteerd wordt. Het bovengrondse systeem wordt ondersteund door een ondergronds leidingstelsel dat voldoende groot is om de piekintensiteit te verwerken. Het ondergrondse systeem is robuust en biedt voldoende capaciteit om wateroverlast ter plaatse van de woningen te voorkomen (uitgaande van de voorgeschreven ontwerpuitgangspunten).

Infiltratie

Schoon hemelwater, afkomstig van daken en woonstraten, wordt centraal in Oerle-Zuid geïnfiltreerd in de bodem. De bodem, de doorlatendheid en de grondwaterstanden zijn hiervoor geschikt.

Hydrologisch neutraal bouwen

De gemeente Veldhoven en waterschap De Dommel willen hydrologisch neutraal bouwen. Dit betekent dat er, ten opzichte van de huidige situatie, geen extra water wordt afgevoerd naar locaties buiten de plangrens. Hydrologisch neutraal bouwen wordt in Oerle-Zuid ingevuld door:

• drainage niet toe te passen;
• toename van verhard oppervlak te compenseren met infiltratievoorzieningen;
• het hemelwater van verharde oppervlakken te infiltreren in de bodem.

Aansluiten bij natuurlijk (grond)watersysteem

Doordat bij Oerle-Zuid geen drainage wordt toegepast ten behoeve van ontwatering en het hemelwater van verharde oppervlakken wordt geïnfiltreerd in de bodem, wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het natuurlijke grondwatersysteem.

Inpassen infiltratievoorziening in openbare groene ruimte

De infiltratievoorzieningen worden gerealiseerd in de groene openbare ruimte. Reden hiervoor is onder andere het beheer en onderhoud en de controleerbaarheid van de infiltratievoorzieningen. De openbare ruimte heeft naast infiltratie natuurlijk ook andere functies: groen, landschap, natuur, speelplaatsen, fiets- en wandelroutes, hondenuitlaatplaatsen. In de groene wig in Oerle-Zuid worden de functies gecombineerd en staat infiltratie van water op een gelijkwaardig niveau als de andere genoemde functies.

De combinatie van functies betekent een aantal randvoorwaarden/wensen voor de inrichting van de infiltratievoorzieningen. Zo dienen de infiltratievoorzieningen een zo klein mogelijke waterschijf te krijgen in verband met veiligheid. Daarnaast worden de infiltratievoorzieningen uitgevoerd met flauwe taluds, wat gunstig is voor het ontwikkelen van natuur en past beter in het landschap dan een diepe infiltratievoorzieningen met steile taluds. Daarnaast zijn bovengrondse en droogvallende infiltratievoorzieningen eenvoudig in beheer, onderhoud en controleerbaarheid.

Aanleg nieuwe watergang

Er is onderzocht of het mogelijk is een nieuwe watergang aan te leggen van Oerle-Zuid in de richting van de Rijt- of Poelenloop, in het zuiden van Zilverackers. Doel van de watergang zou dan zijn het afvoeren van hemelwater tijdens extreme regenval. Door voor deze extreme situaties een 'escape' te realiseren, zou langdurig wateroverlast in de woonwijk kunnen worden voorkomen. De gemeente heeft besloten om dit vorm te geven door langs de Westelijke Ontsluitings Route een waterstructuur ("overstort sloot") op te zetten.

Wateroverlast

Wateroverlast in Oerle-Zuid wordt voorkomen door een robuust hemelwatersysteem te ontwerpen. Het hemelwater wordt geïnfiltreerd en/of geretendeerd in groenzones aan de rand van de dorpskern.

Waterbeleving

Het thema waterbeleving wordt in Oerle-Zuid ingevuld door het zoveel mogelijk bovengronds afvoeren van hemelwater van de woningen naar de infiltratievoorzieningen en retentievoorzieningen. Waar dit niet mogelijk is, kan het water (deels) ondergronds worden getransporteerd. De retentie-/infiltratievoorzieningen worden in de groenzones aan de randen van de dorpskernen geïntegreerd als bovengrondse en droogvallende voorzieningen. In de groenzones kunnen functies als water, natuur, groen en recreatie gecombineerd worden.

Waterkwaliteit

Omdat het water wordt geïnfiltreerd in de bodem of vertraagd wordt afgevoerd naar oppervlaktewater, is het van belang de waterkwaliteit te bewaken. Dit gebeurt door in de bebouwing en in straatmeubilair geen uitloogbare materialen (lood, koper, zink) te gebruiken. In het plangebied wordt zorgvuldig om gegaan met het strooien van wegenzout.

Het water dat afstroomt van intensief gebruikte wegen (bijvoorbeeld de ontsluitingsweg) wordt opgevangen in een ondergronds systeem, waarna het een retentie inloopt. Hier kan het dan infiltreren in de bodem. In de bodempassage worden verontreinigingen als olie en PAK gebonden. Eens per 10 à 15 jaar kan de bovengrond worden afgegraven en vervangen.

Indicatie ruimtebeslag

Op basis van kentallen is een inschatting gemaakt van te bergen/te infiltreren hemelwater, alsmede het hiervoor benodigde indicatieve ruimtebeslag. Basis hiervoor is de verbeelding behorende bij het bestemmingsplan, op basis waarvan de oppervlakte van het woongebied is berekend. Uitgangspunt zijn de bestemmingen verkeer (4,7 ha), maatschappelijk (0,8 ha) en wonen (8,8 ha). Daarnaast is rekening gehouden met een verhardingspercentage circa 25% bij wonen en maatschappelijk. De 'wateropgave' is vervolgens gebaseerd op 40 mm per m² (T=10, conform beleid waterschap De Dommel). Door een indicatieve peilstijging van 0,5 m aan te houden, is globaal het benodigd oppervlak (ruimtebeslag) bepaald.

Plangebied	Bruto oppervlak (indicatief)	Verhard oppervlak (indicatief)	Oppervlak waterberging (indicatief)	Benodigde ruimte (indicatief)
uitbreiding Oerle	28 ha	7 ha	circa 2.800 m³	circa 7.000 m²